Patiënten die covid-19 doormaken kampen vaak met ademhalingsproblemen.
Dat geldt voor heel ernstig zieke patiënten die uiteindelijk beademd moeten worden en voor patiënten die ter ondersteuning extra zuurstof krijgen.

Maar ook veel patiënten die niet in het ziekenhuis belanden, hebben soms langdurig last van benauwdheid en kortademigheid.

Onderzoekers van het Amsterdam UMC en het Radboudumc
Zij hebben bij 26 overleden covid-19-patiënten aanzienlijke schade vastgesteld in het middenrif. Ze hebben hun bevindingen gepubliceerd in het tijdschrift Bron: JAMA Internal Medicine.

Het middenrif is de belangrijkste ademspier.
De onderzoekers vonden daar ontstekingsreacties en bindweefselvorming. Bij sommige patiënten zat het virus zelfs in de spiercellen.

Die waren soms twintig keer groter dan normaal en andere keren juist verschrompeld en veel kleiner dan gebruikelijk.

Het middenrif van de 26 overleden covid-19-patiënten werd vergeleken met dat van acht overleden IC-patiënten die geen covid-19 hadden.

Kleine studie
"Het gaat inderdaad om een kleine subgroep van ernstig zieke IC-patiënten die aan covid-19 zijn overleden", zegt hoofdonderzoeker Coen Ottenheijm. Hij is hoogleraar fysiologie aan het Amsterdam UMC. "We zien bij deze patiënten extreme veranderingen die we nog nooit eerder hebben gezien. Het soort afwijkingen dat we hebben gevonden ontstaat zeker niet in een paar dagen. Dat zijn eerder processen van weken."

Ottenheijm vertelt dat zijn collega Leo Heunks, een longarts-intensivist.
Hij zei dat hij veel patiënten zag met ernstige kortademigheid terwijl de hoeveelheid zuurstof in hun bloed volstrekt normaal was.

"We opperden toen dat er misschien iets met het middenrif aan de hand is.
Maar dat ligt zo goed ingekapseld tussen de ribben dat je daar bij levende patiënten niet bij komt."

Het donker rodegebied onder de longen is het middenrif AMSTERDAM UMC/COEN OTTENHEIJM

Ottenheijm en zijn medeonderzoekers bekeken daarom autopsiemateriaal van overleden covid-patiënten. "De symptomen die we bij hen zagen tref je normaal gesproken alleen aan bij mensen met een vergevorderde vorm van spierziekten. Maar daarmee kampten deze patiënten niet."

Alle functies goed
Intussen is er een aantal studies waarin ex-covid-19-patiënten na hun ontslag uit het ziekenhuis zijn gevolgd. "Ongeveer een op de drie ex-patiënten heeft na twee maanden nog steeds last van kortademigheid", vertelt Ottenheijm.

"Maar hun hartfunctie, bloedwaarden en longfoto's vertonen geen afwijkingen meer. Dit suggereert dat zwakte van het middenrif een belangrijke oorzaak is van die kortademigheid."

Op grond van zijn eigen onderzoek en de genoemde studies van anderen, is Ottenheijm ervan overtuigd dat de langdurige kortademigheid van veel oud-covid-patiënten in ieder geval deels veroorzaakt wordt door schade aan het middenrif.

Lisette Jansen (54) werd eind maart ziek.
Alles wees op covid-19, maar ze is nooit getest. Ze hield lang klachten, met name kortademigheid en benauwdheid. Maar haar hart, longen en bloed waren in orde.

Haar fysiotherapeut suggereerde al eens dat haar klachten met haar middenrif te maken hadden. Vier weken geleden werd ze weer ziek. Haar coronatest was positief. "Het was milder dan de eerste keer", zegt ze. "Maar ik zat net weer aan 60 procent van mijn normale energie.

Nu ben ik weer terug bij af."
"Ja, ik durf wel te zeggen dat covid-19 schade aan het middenrif veroorzaakt en dat dit bijdraagt aan die kortademigheid", zegt Ottenheijm.

"En ik verwacht dat het ook speelt bij patiënten die niet in het ziekenhuis hebben gelegen en die ook maanden last houden van kortademigheid zonder dat daar een oorzaak voor te vinden is."

Moeite met herstel

Het middenrif is een spier die moeizaam lijkt te herstellen na ernstige schade, zegt Ottenheijm.
"Patiënten die op de IC hebben gelegen, houden soms maanden tot wel jaren na hun ontslag last van hun ademspieren.

Je ademspier is altijd actief, dag en nacht.
Op de IC wordt die dan opeens stilgelegd tijdens kunstmatige beademing. Daar is het middenrif evolutionair gewoon niet op berekend."

Bij ruim honderd patiënten met een buiksepsis (bloedvergiftiging) zijn tijdens de operatie die ze ondergingen biopten genomen, van het middenrif en van andere spieren.

"Dan zie je dat er in het middenrif iets extra's gebeurt, daar doet zich veel eerder schade voor. En bij covid-19 treedt dan ook nog spierdystrofie op, verzwakking van de spieren, in dit geval het middenrif."

Toekomstig onderzoek moet uitwijzen of de ademspieren na covid weer volledig herstellen.
Onderzoekers van het Amsterdam UMC gaan geavanceerde scans gebruiken waarop de ademspierfunctie maar ook ontsteking van de ademspieren in beeld gebracht kan worden.

Gratis eBook met veel tips over minder COPD

al 5.900 keer gedownload .