Alcoholgebruik bij COPD of Astma heeft impact op het immuunsysteem.

Dit kan zo het risico op luchtweginfecties vergroten en leiden tot een ernstiger verloop van luchtwegaandoeningen zoals longontstekingen.(begrippenlijst)

Geschat wordt dat de bijdrage van alcohol bij het ontstaan van longontstekingen ongeveer 14 procent is. Voor ouderen ligt dit percentage hoger dan voor jongeren.
 

Er wordt een duidelijk verband gevonden tussen alcoholgebruik en een grotere kans op het ontwikkelen van bacteriële longontstekingen.
 

Hoewel iets minder sterk, zijn er ook aanwijzingen dat dit verband eveneens geldt voor virale luchtweginfecties en longontstekingen.

Er zijn tenminste vier mogelijke mechanismen waarop alcohol de immuunfunctie vermindert en de kans op luchtweginfecties verhoogt:

1. Alcohol tast de trilhaarfunctie in de bovenste luchtwegen aan, waardoor de eerste fysieke barrière minder goed werkt.
    
2. Verder vermindert alcohol de functie van de epitheelcellen (eerste beschermlaag) in de onderste longen doordat er kleine beschadigingen in kunnen ontstaan. In eerste instantie zal iemand hier niet veel last van hebben.
   Bij infectie echter, kan het zijn dat die schade zorgt voor een ernstiger ziekteverloop.
    
3. Daarnaast vermindert alcohol de functie van immuuncellen die werkzaam zijn in de longblaasjes om ziekteverwekkers op te ruimen (zie Figuur 1).
    
4. Luchtweginfecties kunnen ook een ernstiger verloop hebben doordat alcohol de werking van het immuunsysteem in andere delen van het lichaam negatief beïnvloedt. Alcohol vermindert bijvoorbeeld ook de immuunfunctie van de darmen. Hierdoor hebben mensen die veel drinken een verminderde algemene weerstand en zijn ze gevoeliger voor een groot aantal gezondheidsproblemen.
   
   Zo tast alcohol de structuur en de werking van de eerste fysieke barrière in de darmen (beschermwal van het maagdarmsysteem) aan.
   Ook verandert alcohol de samenstelling van de bacteriën in de darmen en verstoort het de samenwerking tussen verschillende componenten van het immuunsysteem.
   
   Daarnaast veroorzaakt alcohol kleine ontstekingen in de darmwand waardoor er ‘lekken’ in de darmwand kunnen ontstaan. Hierdoor kunnen ziekteverwekkers makkelijker in de bloedbaan terechtkomen.  

Door de beschadigingen aan de luchtwegen en de verminderde werking van immuuncellen in de longen kan een infectie bij overmatige drinkers tot een ernstiger ontwikkeling van het ziekteverloop leiden dan bij niet-drinkers.
 

Daarnaast is alcoholgebruik geassocieerd met een grotere kans op een nadelige prognose na ziekenhuisopname op de IC. Zo is er een grotere kans op overlijden bij IC opname na infecties. Dit geldt zelfs al voor matig alcoholgebruik.
 

Figuur 1. Effect van alcohol op de luchtwegen (© NIAAA). Tight junctions zijn een voorbeeld van de fysiek barrière. GM-CSF is een cytokine welke granulocyten en monocyt/macrofagen aantrekt, PMN staat voor polymorf mononucleaire cellen oftewel neutrofielen (zie Tabel 1 voor uitleg). ROS (reactieve zuurstof componenten) en elastase zijn producten die door neutrofielen worden gemaakt. Adhesie moleculen zijn belangrijk voor het rekruteren van cellen naar weefsels.
 

Tabel 1. Voorbeelden van effecten van alcohol op het immuunsysteem die de kans op (luchtweg)infecties verhogen. Voor een volledig overzicht, zie [2].

Gerelateerde pagina's

• Alcohol en ziekteverloop bij COVID-19
• Alcoholpreventie en COVID-19
• Het immuunsysteem
• Luchtweginfecties uitgelegd

Luchtweginfecties uitgelegd  

Een luchtweginfectie of respiratoire infectie is een ontsteking van het slijmvlies in de luchtwegen. In ingeademde lucht kunnen zich allerlei ziekteverwekkers, zoals virussen en bacteriën bevinden die zich in de luchtwegen kunnen nestelen.

Men spreekt van een besmetting als de ziektewekker (of pathogeen) door het afweersysteem herkend en verwijderd wordt, of nog niet de kans heeft gehad om zich te vermeerderen.

Er is sprake van een infectie als een ziekteverwekker in het lichaam is binnengedrongen en daar schade aanricht. Een infectie heeft vaak een ontsteking tot gevolg.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen infecties in de bovenste en in de lagere luchtwegen. Infecties van de bovenste luchtwegen, zoals verkoudheid en keelontsteking, worden meestal veroorzaakt door een virus en gaan vrijwel altijd zonder behandeling over.

Infecties van de lagere luchtwegen kunnen zowel door een virus als een bacterie worden veroorzaakt. Longontsteking en bronchitis zijn voorbeelden hiervan. Luchtweginfecties van de lagere luchtwegen kunnen leiden tot een ernstige ziekte.
 

Zo zijn longontstekingen bijvoorbeeld een belangrijke oorzaak voor ziekte en sterfte. ‘Community-acquired’ infecties (dat wil zeggen infecties die buiten de ziekenhuisomgeving zijn opgelopen) zijn de meest voorkomende oorzaken van longontsteking. Er wordt geschat dat dit type longontstekingen verantwoordelijk is voor jaarlijks zo’n 4 miljoen doden wereldwijd.

We kunnen onderscheid maken tussen bacteriële en virale luchtweginfecties.

Bacteriële infecties

Bacteriën zijn eencellige micro-organismen zonder celkern. Er zijn vele soorten bacteriën die aanwezig zijn op diverse plekken in het lichaam (zoals in de darmen), waar ze een belangrijk functie in onder andere de stofwisseling vervullen, deze bacteriën worden samen de microbiota genoemd.

Er zijn echter ook schadelijke bacteriën die het lichaam infecteren en ziekten veroorzaken. Onder de juiste omstandigheden kunnen zowel deze ziekmakende bacteriën als de microbiota zich snel vermeerderen en ziekte veroorzaken.

Bacteriën komen het lichaam in door zich te hechten aan zogenaamde ‘gastheercellen’ waarmee ze een cel binnendringen. Vervolgens worden er door de bacteriën schadelijke stoffen, toxines genaamd, uitgescheiden.

Deze toxines zorgen ervoor dat mensen zich ziek kunnen voelen. Bacteriële infecties kunnen met antibiotica worden behandeld.
 

Virale infecties

Infecties kunnen ook veroorzaakt worden door virussen. Een virus bestaat eigenlijk alleen uit genetisch-materiaal met een eiwitomhulsel. Een virus kan zich niet zelfstandig reproduceren en heeft hiervoor een gastheercel nodig waaraan het zich hecht en binnendringt.
 

Eenmaal in een gastheercel gaat het virus zich vermenigvuldigen.

Nieuwe virusdeeltjes komen vrij en kunnen dan weer nieuwe gastheercellen infecteren. Er zijn vele soorten virussen. Zo zijn er bijvoorbeeld retro-, herpes-, en coronavirussen.

Sommige virussen veroorzaken relatief milde ziektes, zoals verkoudheid, een koortslip of griep. Maar ze kunnen ook ernstige ziektes veroorzaken zoals een longontsteking, HIV, SARS, hepatitis of COVID-19.
 

Virale infecties kunnen niet met antibiotica behandeld worden.
Virusinfecties worden vooral voorkomen door te vaccineren. Via het rijksvaccinatieprogramma worden baby’s ingeënt tegen onder andere de bof, polio, kinkhoest en hepatitis B waardoor ze gedurende hun leven beschermd zijn tegen deze ziekten.

Gerelateerde pagina's

• Alcohol en COVID-19
• Alcohol en luchtweginfecties
• Binge drinken en de vatbaarheid voor infecties
• Het immuunsysteem

Referenties

1. Simou, E., Britton, J. & Leonardi-Bee, J. (2018). Alcohol and the risk of pneumonia: a systematic review and meta-analysis. BMJ Open, 8:e022344, 1-10.
2. RIVM. Coronavirussen. Retrieved from https://www.rivm.nl/coronavirus
3. Rijksoverheid. Vaccinatieschema. Retrieved from https://rijksvaccinatieprogramma.nl/

1. NHS Health Scotland (2018). Hospital admissions, deaths and overall burden of disease attributable to alcohol consumption in Scotland. Edinburgh: NHS Health Scotland.
2. Szabo, G., Saha, B. (2015). Alcohol's Effect on Host Defense. Alcohol Research: Current reviews, 37(2), 159–170.
3. Boé, D.M., Nelson, S., Zhang, P. & Bagby, G.J. (2001). Acute ethanol intoxication suppresses lung chemokine production following infection with Streptococcus pneumoniae. Journal of Infectious Diseases 184(9), 1134–1142.
4. Zhang, P., Bagby, G.J., Happel, K.I., et al. (2008). Alcohol abuse, immunosuppression, and pulmonary infection. Current Drug Abuse Reviews 1(1):56–67.
5. Simet, S. & Sisson, J.H. Alcohol’s Effects on Lung Health and Immunity. Alcohol Research: Current reviews, 37(2), 199-208.
6. Molina, P.E., Happel, K.I., Zhang, P., Kolls, J.K. & Nelson, S. (2010). Focus on: Alcohol and the immune system. Alcohol and Health, vol. 33, pp 97-108.
7. Gacouin A,, Painvin B,, Coirier V,, Quelven Q,, Delange B,, Joussellin V,, Belicard F,, L'her F,, Maamar A,, Le Tulzo Y,, Tadié J.M., & J Crit Care. (2020). Impact on ICU mortality of moderate alcohol consumption in patients admitted with infection.  Feb 7;57:91-96. doi: 10.1016/j.jcrc.2020.02.008.
8. Engen, P.A., Green, S.J., Voigt, R.M., Forsyth, C.B. & Keshavarzian, A. (2015). The Gastrointestinal Microbiome: Alcohol Effects on the Composition of Intestinal Microbiota. Research: Current reviews, 37(2), 223-236.
9. Hammer, A.M.,  Morris, N.L., Earley, Z.M. & Choudhry, M.A. (2015). The First Line of Defense. The Effects of Alcohol on Post-Burn Intestinal Barrier, Immune Cells, and Microbiome. Research: Current reviews, 37(2), 209-222.

Gratis eBook met veel tips over minder COPD

al 4.900 keer gedownload .  

Download hier je gratis eBook =>>