Let op je ijzer in je bloed, dat is een transporteur van zuurstof.

Uitgebreide uitleg over ijzertekort.
IJzergebrek ontstaat als er in het het lichaam niet genoeg van het mineraal ijzer aanwezig is.
Dit leidt tot een abnormaal lage hoeveelheid rode bloedcellen.
Dat komt doordat ijzer nodig is om hemoglobine te maken, een eiwit in de rode bloedcellen dat ervoor zorgt dat ze zuurstof door het lichaam kunnen vervoeren.

Als er in je lichaam niet genoeg hemoglobine aanwezig is, krijgen je weefsels en spieren niet genoeg zuurstof, waardoor ze niet goed kunnen functioneren.
Dit leidt tot de aandoening genaamd anemie, ofwel bloedarmoede.
Van de verschillende soorten anemie komt ijzergebreksanemie overal ter wereld het vaakst voor (1).
Veelvoorkomende oorzaken van ijzergebrek zijn onder andere onvoldoende ijzerinname door slechte voedingsgewoontes of strenge diëten, inflammatoire darmziektes, verhoogde behoefte tijdens zwangerschap en bloedverlies door hevige menstruaties of interne bloedingen.

Wat de oorzaak ook is, ijzergebrek kan resulteren in vervelende symptomen die de kwaliteit van je leven kunnen aantasten, zoals een slechte algemene gezondheid en slechte concentratie en arbeidsproductiviteit (2).

De tekenen en symptomen van ijzergebrek variëren, afhankelijk van de ernst van de bloedarmoede, de snelheid waarmee het zich ontwikkelt, je leeftijd en huidige staat van je gezondheid.

Er zijn soms ook mensen die geen symptomen ervaren.

Hieronder vind je 10 tekenen en symptomen van ijzergebrek, te beginnen met de vaakst voorkomende.

1. Ongebruikelijke vermoeidheid

2. Bleekheid

3. Kortademigheid bij inspanning

4. Hoofdpijn en duizeligheid

5. Hartkloppingen

6. Droge en beschadigde haren en huid

7. Gezwollen en pijnlijke tong en mond

8. Rusteloze benen

9. Broze of lepelvormige vingernagels

10. Andere mogelijke tekenen

1. Ongebruikelijke vermoeidheid
Een van de vaakst voorkomende symptomen van ijzergebrek is een gevoel van hevige vermoeidheid. Dit treft meer dan de helft van de mensen met anemie (3, 4).
Dit komt doordat je lichaam ijzer nodig heeft om het eiwit hemoglobine, dat gevonden wordt in rode bloedcellen, aan te maken.

Hemoglobine zorgt voor het vervoer van zuurstof door je lichaam.

Als er niet genoeg hemoglobine is, krijgen je weefsels en spieren minder zuurstof, wat ze berooft van energie.
Bovendien moet je hart harder werken om meer zuurstofrijk bloed rond te pompen door je lichaam, waardoor je je moe kan gaan voelen (1).
Aangezien vermoeidheid vaak wordt beschouwd als een normaal onderdeel van het drukke moderne leven, is het moeilijk om ijzergebrek vast te stellen aan de hand van enkel dit symptoom.
Veel mensen met ijzergebrek ervaren echter hiernaast ook nog symptomen zoals een laag energieniveau, prikkelbaarheid, moeite met concentreren en slechte arbeidsproductiviteit.

Kortom: Vermoeidheid is een van de vaakst voorkomende tekenen van ijzergebrek. Dit komt doordat er dan ook minder zuurstof in de weefsels terecht komt, waardoor ze beroofd worden van energie.

2. Bleekheid
Een bleke huid en een bleke binnenkant van de onderste oogleden zijn andere veelvoorkomende tekenen van ijzergebrek (5, 6, 7).
De hemoglobine in rode bloedcellen geeft bloed ook zijn rode kleur, dus als er tijdens een periode van ijzergebrek weinig van in het bloed zit wordt dat minder rood.
Daardoor kan de huid de gezonde kleur verliezen bij mensen met ijzergebrek.
Deze bleekheid kan over het hele lichaam voorkomen, maar het kan zich ook beperken tot één gebied, zoals het gezicht, het tandvlees, de binnenkant van de lippen of de onderste oogleden en zelfs de nagels (8).
Vaak is controleren op deze tekenen een van de eerste dingen die een dokter doet om te bepalen of er ijzergebrek kan zijn.
Het moet dan echter nog bevestigd worden met een bloedtest (6). Bleekheid wordt vaker gezien bij middelmatige tot ernstige gevallen van anemie (9).
Als je je ooglid naar beneden trekt, zou de binnenkant helder rood moeten zijn.
Als het heel lichtroze is of geel, kan dat erop wijzen dat je ijzergebrek hebt.

Kortom:  Bleekheid in zijn algemeenheid of op bepaalde plekken zoals in het gezicht, het onderste ooglid of onder de nagels, kan een teken zijn van een middelmatige tot ernstige vorm van ijzergebrek.
Dit is het gevolg van een laag niveau aan hemoglobine, dat het bloed zijn rode kleur geeft.

3. Kortademigheid bij inspanning
Hemoglobine stelt de rode bloedcellen in staat om zuurstof in het lichaam rond te brengen, dus ten tijde van ijzergebrek en weinig hemoglobine zal je zuurstofniveau ook laag zijn.

Dat betekent dat je spieren niet genoeg zuurstof krijgen om de normale taken uit te voeren, zoals wandelen (10).
Als gevolg daarvan zal je ademhaling versnellen, want je lichaam probeert meer zuurstof binnen te krijgen en dat is waarom kortademigheid een normaal symptoom is bij ijzergebrek (4).
Als je merkt dat je buiten adem raakt bij normale, dagelijkse taken die je altijd makkelijk aankon, zoals lopen, traplopen of sporten, kan het komen door ijzergebrek.

Kortom: Snel buiten adem zijn is een symptoom van ijzergebrek. Het lage hemoglobineniveau leidt tot een laag zuurstofniveau, waardoor je lichaam meer zuurstof via de adem probeert binnen te krijgen.

4. Hoofdpijn en duizeligheid
IJzergebrek kan hoofdpijn veroorzaken (11). Dit symptoom lijkt wel minder vaak voor te komen dan de hiervoor genoemde. Vaak treedt het op samen met een licht gevoel in het hoofd of duizeligheid  (4).

Bij ijzergebrek zorgt het te lage hemoglobinegehalte er ook voor dat er niet voldoende zuurstof in de hersenen komt, waardoor de bloedvaten in de hersenen kunnen gaan opzwellen, wat druk in het hoofd en hoofdpijn kan veroorzaken (12).
Hoewel hoofdpijn allerlei oorzaken kan hebben, kan steeds terugkerende hoofdpijn en duizeligheid dus ook een teken zijn van ijzergebrek.

Kortom: Hoofdpijn en duizeligheid kunnen tekenen zijn van ijzergebrek.
Het lage hemoglobinegehalte leidt ertoe dat de hersenen niet genoeg zuurstof krijgen, waardoor de bloedvaten daar zwellen en druk creëren.

5. Hartkloppingen
Hartkloppingen kunnen ook voorkomen bij ijzergebrek.
Bij ijzergebrek kan het lage niveau van hemoglobine ervoor zorgen dat het hart extra hard moet werken om zuurstof te vervoeren.
Dit kan leiden tot onregelmatige hartslagen, of het gevoel dat je hart abnormaal snel slaat (4, 13). In extreme gevallen kan het leiden tot een vergroot hart, hartruis of hartfalen (4).
Deze symptomen zijn echter veel minder gebruikelijk, je zou al heel lang aan ijzergebrek moeten lijden voordat je ze krijgt.

Kortom:  Bij ijzergebrek moet het hart extra hard werken om zuurstof te vervoeren naar alle delen van het lichaam. Dit kan leiden tot een onregelmatige of snelle hartslag en zelfs tot hartruis, een vergroot hart of hartfalen.

6. Droge en beschadigde haren en huid
Droge en beschadigde haren en huid kunnen tekenen zijn van ijzertekort (4). Dit komt doordat je lichaam bij ijzergebrek de beperkte hoeveelheid zuurstof naar de belangrijkste plekken stuurt, zoals de organen en andere cruciale lichaamsweefsels.

Als de huid en het haar geen zuurstof krijgen, kunnen ze droog en beschadigd raken. Haaruitval kan in de meer ernstige gevallen van ijzergebrek ook optreden (14, 15).

Het is heel normaal dat er wat haar uitvalt tijdens het wassen of borstelen, maar als je hele plukken verliest of veel meer dan normaal, zou het kunnen komen door ijzertekort.

Kortom: Omdat ze minder zuurstof krijgen bij ijzergebrek, kunnen de huid en het haar droog en beschadigd raken. In ernstige gevallen kan het tot haarverlies leiden.

7. Gezwollen en pijnlijke tong en mond
Soms kan je al een aanwijzing krijgen of je lijdt aan ijzergebrek door gewoon je mond en tong eens te bekijken. Als je tong gezwollen raakt, of ontstoken, bleek of vreemd glad kunnen dat tekenen zijn van ijzergebrek (16). 

Een laag hemoglobinegehalte kan bij ijzertekort zorgen voor een bleke tong en een laag myoglobinegehalte kan ervoor zorgen dat hij pijnlijk, glad en gezwollen raakt.
Myoglobine is een eiwit in rode bloedcellen dat de spieren ondersteunt, waaronder ook de tongspier (16). IJzergebrek kan ook zorgen voor een droge mond, pijnlijke rode scheurtjes in de mondhoeken of zweertjes in de mond (17).

Kortom: Een pijnlijke, gezwollen of vreemd gladde tong kan een teken zijn van ijzergebreksanemie. Scheurtjes bij de mondhoeken kunnen ook een teken zijn.

8. Rusteloze benen
IJzergebrek is in verband gebracht met het rusteloze-benensyndroom (RBS) (18).
Dit is een sterke aandrang om je benen te bewegen terwijl je in rust bent.
Het veroorzaakt soms ook onplezierige en vreemde kriebelige of jeukende gevoelens in de voeten en benen.

Meestal is het ’s nachts erger, waardoor veel mensen die aan RBS lijden moeite hebben voldoende slaap te krijgen.
Men begrijpt nog niet helemaal wat de oorzaken zijn van RBS.
Wel lijdt tot ongeveer 25 procent van de mensen met rusteloze benen aan ijzergebreksanemie en hoe lager het ijzergehalte, hoe erger de symptomen (19).

Kortom: Mensen met ijzergebreksanemie lopen meer kans op het rusteloze-benensyndroom. Dit is een sterke aandrang om de benen te bewegen terwijl men in rust zit of ligt.

9. Broze of lepelvormige vingernagels
Een veel minder algemeen voorkomend symptoom van ijzergebrek is broze of lepelvormige vingernagels, een aandoening die koilonychia  heet, ofwel lepeltjesnagels (nagelziekte) (8, 20).

Dit begint vaak met broze nagels die makkelijk scheuren en breken. In een later stadium van ijzergebrek ontstaan lepeltjesnagels, waarbij in het midden van de nagel deuken ontstaan en de randen verhoogd zijn zodat hij eruit ziet als een lepeltje.

Dit is echter een tamelijk zeldzame bijwerking, die meestal maar in een op de zeven gevallen van ijzergebreksanemie voorkomt.

Kortom: Broze of lepelvormige nagels kunnen een aanwijzing zijn van een meer ernstige vorm van ijzergebreksanemie.

10. Andere mogelijke tekenen
Er zijn nog verscheidene andere tekenen die erop wijzen dat je ijzergehalte laag zou kunnen zijn. Ze komen minder vaak voor en kunnen samenhangen met allerlei andere aandoeningen naast ijzergebrek. Andere tekenen van ijzergebrek zijn bijvoorbeeld:

• Zucht naar vreemd voedsel, pica: Een zucht naar eigenaardig voedsel of oneetbare dingen wordt ‘pica’ genoemd. Meestal gaat het om de hunkering naar dingen als ijs, klei, aarde, kalk of papier en het kan in sommige gevallen een teken zijn van ijzergebrek. Soms komt het ook voor tijdens de zwangerschap (21).
• Angstig gevoel: Het gebrek aan zuurstof in lichaamsweefsels door ijzergebrek kan zorgen voor angstgevoelens. Dit symptoom wordt echter vaak minder of gaat over als het ijzerniveau beter wordt (22).
• Koude handen en voeten: Het gebrek aan zuurstof bij ijzergebrek leidt er ook toe dat er minder zuurstof naar de handen en voeten gaat. Sommige mensen krijgen het daardoor sowieso eerder koud of hebben koude handen en voeten.
• Vaker infecties: Omdat ijzer ook nodig is voor een gezond immuunsysteem kan gebrek eraan ervoor zorgen dat je makkelijker ziek wordt dan gewoonlijk (23).

Kortom: Andere meer algemene tekenen van ijzergebrek zijn bijvoorbeeld de neiging om rare dingen te eten, angstgevoelens, koude handen en voeten en een verhoogd infectierisico.

Wat je kunt doen als je denkt dat je ijzergebrek hebt
Als je denkt dat je misschien ijzergebreksanemie hebt, overweeg dan eens de volgende adviezen:

Ga naar de dokter
Als je denkt dat je tekenen of symptomen van ijzergebrek vertoont, ga dan naar de dokter. Een simpele bloedtest kan uitwijzen of je wel of geen bloedarmoede hebt door ijzergebrek (3). Als je dokter zegt dat je het wel hebt kun je het waarschijnlijk makkelijk opheffen door de inname van ijzer uit je voeding te verhogen of door een ijzersupplement te nemen (4).
Het hoofddoel van de behandeling is het herstellen van het hemoglobinegehalte tot een normale waarde en het aanvullen van de ijzervoorraad.

Probeer ervoor te zorgen dat je voldoende ijzer binnenkrijgt door middel van je voeding. Neem alleen supplementen als je dokter ze voorschrijft.

Eet ijzerrijke voeding
Als je arts denkt dat je ijzergebrek te wijten kan zijn aan een tekort aan ijzer in je voeding, ga dan eens meer ijzerrijke voeding eten zoals:

• Donkergroene bladgroenten zoals spinazie en boerenkool
• Gedroogd fruit zoals rozijnen en abrikozen
• Erwten, bonen en andere peulvruchten
• Zeevoedsel
•  Rood vlees en gevogelte
• Zaden en noten

Zorg voor een betere ijzeropname
Van belang is dat inname van vitamine C je lichaam kan helpen om ijzer beter op te nemen. Zorg ervoor dat je genoeg vitamine C-rijke voeding eet, zoals fruit en groenten (24).
Het kan ook goed zijn om bepaalde voedingsmiddelen, die de ijzeropname kunnen remmen als je er veel van eet, te vermijden. Het gaat dan om bijvoorbeeld thee en koffie en calciumrijke voeding zoals zuivelproducten en volkorengranen.

Neem een ijzersupplement als je arts het aanraadt
Over het algemeen moet je alleen een ijzersupplement nemen als laatste redmiddel en als je dokter het voorschrijft. Dit is waarschijnlijk het geval als je het ijzerniveau niet via de voeding alleen kunt herstellen. Als je wel een ijzersupplement neemt, probeer het dan in te nemen met sinaasappelsap om de ijzeropname te verhogen.

Denk erom dat er een paar onplezierige bijwerkingen kunnen optreden bij het nemen van ijzersupplementen, zoals maagpijn, obstipatie of diarree, brandend maagzuur, misselijkheid en zwarte ontlasting. Deze bijwerkingen nemen meestal na verloop van tijd wel af en het hangt ook van de dosis die je neemt.

Kortom: Als je denkt dat je ijzergebreksanemie hebt, ga dan eens naar de dokter, die je waarschijnlijk meer ijzerrijke voeding (plus vitamine C om de ijzeropname te vergroten) zal voorschrijven of misschien een ijzersupplement.

Conclusie
IJzergebreksanemie is over de hele wereld de vaakst voorkomende vorm van bloedarmoede. Sommigen hebben duidelijke symptomen, maar anderen merken er helemaal niets van.
Dit hangt vaak af van de ernst van de bloedarmoede.
Veelvoorkomende tekenen en symptomen zijn onder andere vermoeidheid, bleekheid, hartkloppingen, hoofdpijn en duizeligheid, kortademigheid, droge en beschadigde huid en haren, een zere of gezwollen tong en mond, rusteloze benen en broze of lepelvormige nagels.

Als je denkt dat je symptomen hebt van ijzergebrek, ga dan echt eerst naar de dokter.
Het is niet raadzaam zelf een zelfdiagnose te gaan stellen.
Gelukkig kunnen de meeste vormen van ijzergebrek tamelijk makkelijk worden verholpen, vaak door een ijzerrijk dieet of een ijzersupplement op voorschrift van de arts (met toestemming vertaald).

Bron:   https://www.ahealthylife.nl/10-tekenen-en-symptomen-van-ijzertekort/

barth health 10-18